ރާއްޖޭގެ ދިގު ތާރީޚު ފޯކްލޯރުތައް ފެންނަން އެބައޮތެވެ. ލިޔެވިފައިވާ ތާރީޚުގައި ދެހާހަށްވުރެ ގިނަ އަހަރުވެފައިވާ އެ ޒަމާނަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތުގައި ރިކޯޑް އޮތް ޒަމާނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމައަށް އައިސްފައިވާ ގިނަ ރިޕޯޓްތައް ފިލްޓަރ ކުރަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކާބަފައިން އެއް ޖީލުން އަނެއް ޖީލަށް ވާރުތަވަމުން އައި ވާހަކަތަކާއި، ޙަޤީޤަތާއި، މިޒަމާނުގެ ވާހަކަތައް މިހާ ވަރުގަދައަށް ގުޅިލާމެހިގެން ދިޔަ ވާހަކަތަކުގެ ޒަރީޢާއިންނެވެ.
ފަހުން އަޅުގަނޑުމެން އެއްކުރި އެއްޗަކީ ފޯކްލޯރގެ މުއްސަނދި އެންތޮލޮޖީއެކެވެ. މިއެންތޮލޮޖީގައި ވާހަކަދެއްކުންތެރިކަމުގެ ސްޓައިލްގެ ލެޖެންޑުންނާއި، އަޚްލާޤީ ގޮތުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ ލެޖެންޑުންނާއި، އެންމެ ލޯބިވާ ބާވަތްކަމުގައިވާ ރޫޙާނީ އަދި ފާހިޝް ވާހަކަތަކުގެ ވާހަކަހިމެނެއެވެ.
މިގޮތުން ބައެއް މީހުންނަށް މި ޤައުމުގެ އިސްލާމީ ޙަޟާރަތާއި، ބުޑިސްޓް ޙަޟާރަތްފަދަ ޒަމާންވީ ބައެއް ޙަޟާރަތްތަކުގެ އިންސްޕިރޭޝަނަކީ، ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ހުތުރު ވާހަކަތަކެކެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ ވާހަކަތަކަކީ އަނގަބަހުން އައިސްފައިވާ އާދަކާދަތަކެއްގެ މައްޗަށް ވާރުތަވެފައިވާ ވާހަކަތަކެކެވެ. ދިވެހި ފޯކްލޯރުގެ ފުރަތަމަ އިނގިރޭސި ކޮމްބިނޭޝަން ކަމުގައިވާ ޒެވިއަރ ރޮމޭރޯ-ފްރިއާސް ގެ ‘ފޯކް ޓޭލްސް އޮފް ދަ މޯލްޑިވްސް’ ފަދަ ވާހަކަތައް ލިޔެކިޔުމުގެ މަސައްކަތް ކޮށްފައިވަނީ ވަރަށް މަދު ބަޔެކެވެ.
މިފަދަ ވާހަކަތަކަށް އަޅުގަނޑުމެން ކިހާ ފުންކޮށް ނަޒަރު ހިންގާލި ތޯއެވެ؟ އެއަށްވުރެ ވެސް އިހާނެތި ޖީލެއްގެ ތެރޭގައި އެ ވާހަކަތައް އަދިވެސް ފާޅުވަމުން އަންނަ ކަމެވެ. އަދި އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގޭ ހުރިހާ އެއްޗަކަށް ވެސް، މި ވާހަކަތަކުގެ ތެރެއަށް ދިރުން ގެނެސްދެއެވެ. ޝައުޤުވެރި ކުރުވަނީ އެންމެ ހީނުކުރާ ތަންތަނުގައި ވެސް ފެނިދާނެތީއެވެ. ސްކޫލްތައް ފަދައެވެ.
އާދަކާދައާ އެއްގޮތަށް، ރާއްޖޭގެ ސްކޫލްތަކުގެ “އަރބަން ލެޖެންޑުން”ގެ ވާހަކައަކީ ދަރިވަރުން ދަރިވަރުންނާއި ހަމައިން، ސީނިއަރ އިން ޖޫނިއަރއަށް، ރަޙްމަތްތެރިން ރަހްމަތްތެރިންގެ ތުންތުން މަތިން ދެކެވޭ ވާހަކައެކެވެ. ބިރުވެރި ކަނޑުގެ މޮންސްޓާ ‘ރަންނަމާރި’ ނުވަތަ މަޝްހޫރުވެފައިވާ ‘ފޫޅުދިގު ހަންޑި’ ފަދަ ބިރުވެރި ވާހަކަތައް ރިކޯޑްކުރެވިފައިވާ ފޯކްލޯރުތަކުގެ ފެންވަރުގެ ވާހަކަތަކަކީ ވަރަށް މަދުން ނޫނީ ލިޔެވިފައި ނުވާ އަދި ދުރު ވާހަކަތަކަކަށް ވާއިރު، މި ވާހަކަތަކަކީ ސްކޫލް ހަޔާތުގެ ވަރަށް ވެސް ހިތްގައިމު ބައެކެވެ.
މިގޮތުން ތިރީގައި މި ދަންނަވާލަނީ، އަޑުއިވިފައިވާ ނުވަތަ ތަޖުރިބާކުރެވިފައިވާ މީހުން ބުނާފަދައިން، މިފަދަ އުމްރާނީ ލެޖެންޑުންގެ ކުރު ކަލެކްޝަނެކެވެ. އަމިއްލަ ނަފްސަށް ހިތްދަތިކަން އިހުސާސްވާ ހާލާތްތަކެވެ. ފަހަކަށް އައިސް އުފެދިގެން އައި ވާހަކަތަކަށް އެތައް އަހަރެއް ފަހަތަށް ދާ ވާހަކަތަކުން ފެށިގެން މި ވާހަކަތަކަކީ ގިނަ ފަހަރަށް ވަކިނުކުރެވި ފޮރުވިފައިވާ ވާހަކަތަކެކެވެ. އަދި ވަރަށް މަދުން ނޫނީ އެކި ވާޝަންތަކުގައި އަންނަ ވާހަކަތަކެއް ނޫނެވެ.
ފުރޭތަ ހަރީރާގެ ވާހަކަ: އަމީނިއްޔާ ސްކޫލް
‘ހަރީރާ’ ގެ އައިޑެންޓިޓީ އަކީ އަބަދުވެސް ފިތުނަފަސާދަ އުފެދޭ އެއްޗެކެވެ. ގިނަ މީހުން އެއްބަސްވާ ގޮތުގައި އަމީނިއްޔާ ސްކޫލުގައި އޭނާ އަކީ ދޮށީ އަންހެން ކުއްޖެކެވެ. އެއް ވާޝަންގައި އަންހެން ކުދިންގެ ފާޚާނާތަކުގައި އޭނާ އަމިއްލަ އަށް ބަޑި ޖަހާފައިވާ ކަމަށް ބުނާއިރު، އަނެއް ވާޝަންގައި ބުނަނީ އޭނާ މަރާލީ އޭނާގެ ބުލީކުރާ މީހުން ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށެވެ.
ހަރީރާގެ ހިތާމަވެރި މަރަށްފަހު، ހަރީރާގެ ފުށުން އަމީނިއްޔާގެ ހޯލްވޭތައް ހަލަބޮލިކުރުމަށް ބުނެވެއެވެ. ހިންގާ އިތުރު ހަރަކާތްތަކުން ދުރަށްދާ ދަރިވަރުން އެތައް ގަޑިއިރެއްވަންދެން ކޮރިޑޯތަކުގައި މަޑުކުރެއެވެ. އަދި ދުވާލު ގަޑީގައި ވެސް ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ. އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއިން ފާޅުވާ “ހިޔަންޏެއް” އެ މީހުންގެ ފަހަތުން ދުވެއެވެ. އަދި ބުނެވޭ ގޮތުގައި، ފާހަނާ ތެރޭގައި މި ހިޔަނި ފޮރުވިފައި ވެއެވެ.
މި ލެޖެންޑުގެ ފެށުންތައް އެއްވެސް މީހަކަށް ފާހަގަ ނުކުރެވުނަސް، ބައެއް މީހުން ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ހަރީރާ އަކީ ގޭތެރޭގެ މަސައްކަތްތައް ކުރުމަށް ޑޮމެސްޓިކް ކޮށް އުޅޭ ފަދަ ރޫހެއް ގެނުވި މީހަކަށް ވެދާނެ އެވެ. އިހު ޒަމާނުގައި ރަސްގެފާނުގެ އަމިއްލަ ގެކޮޅު ‘އާގަނޑުވަރު’ ހުރީ އަމީނިއްޔާ ސްކޫލް މިހާރު ހުރި ތަނުގައި ހުރި ކަމަށް ވެއެވެ. ހަރީރާގެ މި ވާޝަންއަށް ތާއީދުކުރަނީ ސްކޫލް ގޯތިތެރޭގައި ހުރި ދުވަސްވީ އަނބު ގަސް ކައިރިން ފެންނަ ރަތް ކުލައިގެ ފޭރާން ‘ލިބާސް’ އަޅައިގެން ހުރި އަންހެން ކުއްޖަކު ފެނިގެންނެވެ.
ހަރީރާއަކީ ކާކުކަން ބެލުމެއް ނެތި އޭނާގެ ވާހަކައަކީ މަޝްހޫރު ވާހަކަ އެއްގެ ގޮތުގައި ދެކެވޭ، އަދިވެސް ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު އަމީނިއްޔާގެ ޖީލުތަކަށް ވާރުތަވަމުން އަންނަ ވާހަކައެކެވެ.
ޖިންނި އަވަލުމުގެ ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ މަކުނުދޫ ސްކޫލް
އަހަރުތަކެއް ކުރިން މަކުނުދޫ ސްކޫލުގެ ދަރިވަރުންނަށް ބިރުވެރި ތަޖުރިބާއެއް ކުރިމަތިވިއެވެ. މުޅި ރާއްޖެއަށް ހޫނު މައުޟޫއަކަށް ވެގެން ދިޔަ ސިލްސިލާ ހާދިސާތަކެވެ. އެކަން ފެށުނީ، އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތި، މަދަރުސާގެ ތެރޭގައި ދަރިވަރުންގެ ބަޔަކު ހޭނެތިގެން ވެއްޓުނު ހިސާބުންނެވެ.
ބައެއް ކުދިންނަށް އާދަޔާ ޚިލާފު “ބާރެއް” ލިބި، އެ ކުދިން ވަށައިގެން އެނބުރެމުން ދިޔަ މިފަދަ ލާއިންސާނީ ބާރުގެ ސަބަބުން ހަތަރު ފަސް ފިރިހެނުންގެ ގްރޫޕަކުން ވެސް އެ ކުދިން ހިފަހައްޓާނުލެވެއެވެ. އޭގެ ފަހުން ބައެއް ދަރިވަރުން ގިނަ އިރު ވާހަކަ ދައްކަން ނުކުޅެދުނެވެ. ސްކޫލުގެ އެތެރޭގައި ހުރީ ކޮންމެ މަޙްލޫޤެއް ކަމުގައިވިޔަސް 23 ކުއްޖަކަށް އަސަރުކޮށް، ބާކީ ތިބި ކުދިންނާ މެދު ބިރުވެރިކަން އުފައްދައިފިއެވެ.
‘ޖިންނި’ އާއި ސުޕަރނެޗުރަލް ކަންކަމުގެ ވާހަކަ ތުންތުންމަތިން ދެކެވެންފެށިއެވެ. ހޭނެތުން ފެށުނީ ބައެއް ކުދިން ފަޅު ރަކަށް ދަތުރު ގޮސް އައުމުން ކަމަށް ބައެއް މީހުން ޤަބޫލުކުރާއިރު، އަނެއް ބަޔަކު ވަނީ ސްކޫލް ގޯތިތެރޭގައި ހެދިބޮޑުވި ގަހެއް ‘ރީތީގަސް’ ގެ ސަބަބުން ކަން ޤަބޫލުކޮށްފައެވެ.
ހަމައެހެންމެ ސްކޫލް ސެޝަންތައް ހުއްޓި، ބަލި ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ނަފްސާނީ ބަލީގެ ޑޮކްޓަރުންނާއި ‘ފަންޑިތަ ވެރިން’ ދުރު ރަށްރަށުން ގެނައެވެ. ރީތިގަސް އެއްކޮށް ކޮށައިކުދިކޮށްލެވުނެވެ. ނަފްސާނީ ބަލީގެ މާހިރުން ޤަބޫލުކުރިގޮތުގައި 19 ދަރިވަރަކު މާސް ހިސްޓީރިއާ ޖެހިފައިވައިއެވެ. އެީ ރޫހާނީ ހަމަލާއަކުން ނޫންކަމަށާއި އެ ކުދިންގެ އެކުވެރީން ހޭނެތިފައި ތިބި ތަން ފެނުމުން، އެއީ މޮޔަ ބާރުތަކުގެ މަސައްކަތެއް ކަމަށް ގަބޫލު ކުރެވިގެންނެވެ.
ޖިންނީންގެ ހަމަލާތަކުގެ ސަބަބުން ބޮޑެތި ވާހަކަތައް ރާއްޖޭގައި ވަރަށް ގިނައިން ދެކެވެއެވެ. އެއިގެ ތެރޭގައި، 2012 ވަނަ އަހަރު އުކުޅަހު މަދަރުސާގައި، އަދި 2014 ވަނަ އަހަރު ތަކަންދޫ މަދަރުސާގައި، ހއ.ތަކަންދޫ މަދަރުސާގައި، އެހެން މަދަރުސާއެއްގައި، މިކަހަލަ ހާދިސާއެއް ހިނގާފައި ހުރި ވާހަކައެވެ.
މަސްދަރު: “ދި އެޑިޝަން” ފާތިމަތު ޝާހުނާޒުގެ ލިޔުމުން ބައެއްގެ ތަރުޖަމާ
